miércoles, 20 de marzo de 2013

Ye plegada a primabera


 

Chuflius d'amor


Un paxarel s'arrepincha
lugo baxa de bolada,
dimpués se debanta e fuye
e a l'acabanza s'acacha.

S'eslisa de un pino royo
un esquiruelo lelo
pa quillar-se en o camino
¡quiénto de quedo en meyos!

Dos alforrochos profanos
esbolastrían os feners
en estrampotico afaño
dende o zielo dica o berchel.

A clamor en l'arbesa
acorpora as nieus d'o mon,
os paxaricos cantan
ternes chuflius d'amor.

Se comboyan a un compás
dende os camals d'a selba,
toz acuden enta os chilos.
¡Ye plegada a primabera!


«Chufliu, silbido; arrepinchar, encaramar; de bolada, al vuelo; a l'acabanza, al final; acachar, agachar; esquiruelo, ardilla; lelo, pasmado; quillar, plantarse; quiénto, cómo; quedo, tranquilo; en meyos, en la mitad; alforrocho, milano; profano, ufano; esbolastriar, sobrevolar; fenés, henales; estrampotico, estrambótico; afaño, afán; clamor, barranco; arbesa, monte bajo; acorporar, reunir; nieus, nieves; mon, monte alto; ternes, constantes; comboyar, halagar; a un compás, mutuamente; camals, ramas; selba, bosque; chilos, chillidos; ye plegada, ha llegado».


Chinchipera negreta (Parus palustris).
Ista afoto ye amprada d'o blog de Rafel Vidaller «chiretas de marisco». A iste monín, manimenos, lo so bisto á ormino. Lo conoxco por a suya traza aparente de chuflar. Gosa fer: "chichi-pan, chichi-pan, chichi-pan" y se calla. Li cuaca asabelo a chicha y o pan. Tama no, y a os demás tamién. ¡No t'amuela, qué agudo! Pero ¡qué bonico ye iste pitolero! y ¡o bien que lo se cultiba! Grazias Rafel por amostrar-nos iste poliu chichipán en o tuyo blog.

(Amprada:prestada; monín: gracioso; á ormino: a menudo; aparente: particular; gosa fer: suele hacer; chicha: carne magra; pitolero: pedigüeño; poliu: bello; chichipán: carbonero).


jueves, 14 de marzo de 2013

Ya han femau




As cuñestras de nieu son esmermando
entre que os chelos siguen acarrazaus;
os chupons como morgallos penchando
en iste ibierno crudo bien apegaus.

Iste biello corazón ye aguardando
que as fridors no aturen a primabera
que as chemas de l'árbol que ye brostando
tiren d'o coral as penas difuera.

Os sentimientos buelan en o zielo
do una boleta grisa de cazata
los se leba luen entre pinos e abez.

Ya han femau as dembas d'a redolata
y en que a yerba medre bendrán betellez,
aimos nuebos en iste mundo lelo.


«Femar, abonar con estiercol; cuñestra, ventisquero (masa de nieve); esmermar, disminuir; entre que, mientras que; acarrazaus, agarrados; chupón, carámbano; morgallo, moco; penchar, colgar; aturar, detener; chema, yema; brostar, retoñar; tirar, sacar; coral, corazón de la madera; do, donde; boleta, azor; grisa, gris; de cazata, de cacería; luen, lejos; abez, abetos; demba, henar; redolata, alrededores; betellez, becerros; aimos, afectos; lelo, loco»



viernes, 1 de marzo de 2013

Coquinera




Grisos mallos


Baxan as crabas enta A Coquinera
en radito estallo de cuatro en cuatro
dende a zingla que ni tu ni bel atro
puyarba por estar masiau costera.

S'acochola o río Martín con zera
de Regallo ta Gabache en un paco
e nanta con precura o resobaco
morgoniando de bislai por a glera.

S'emplenan as parez de foricachos
que trespolan as fosqueras d'a tuca
en flameras silentes d'esconchuro.

Retabillan l'azul d'o zielo á truca
de tirar o ixagrín a o mon escuro:
grisos mallos d'embelecos tristachos.