lunes, 1 de febrero de 2016

L'airera




En a primera afoto amanexe Lo Sacadero (Echo) á metá de camino entre Ziresa e Oza, dimpués de esnabesar a Boca d'o Infierno e dexar ta un costau punta Agüerri, «mons cum altitudine cœlum contingit» mon tan altero que cuasi adube en o zielo. Más ta debán, a carretera contina por a biella Bía Romana que chune Cӕsaraugustam ac Bearnum por o Puerto lo Palo, «viam ab faucibus rupibus famosam» bía nombrada por as suyas fozes e zinglas, «angustiӕ viӕ potius semita» de estreito camino, más que más endrezera, á ormino arranada por unas e otras auguas ibernals «hibernis alibus aquis pervastatam», tal como se cuaterna «in petram» sobre una lapida romana d'apaños de recostruzión, datada entre as añadas 383 e 388, «iussu domini et principis magni maximi victorissimi semper augusti Antonius Maximinus» por encomienda de nuestro siñor e siempre augusto emperador Antonio Masimino, que se alza en o Monesterio de Ziresa. En a segunda afoto puede catar-se o ibierno en Puen de Sil, ta par de Oza.


Os pinos con muita airera
dizen que quieren chugar
e capuzar-sen en l'augua
pa lo río i chorrupar.

Agüerri las se alufra
como un mallo en feredá,
con miles d'aires d'o norte
que lo quieren empentar.

Os buxos que i'n ha en a espuenda
se cobexan xorrontaus,
o rezial muito apriseta
carría as fuellas d'os faus.

¡Imos!, l'orizón no empara,
l'orache se'n be á chirar,
s'alufran nubles de burz
e o esbarafundio be a plegar.

Baxaz paxaricos, baxaz;
quedo ibi é o mon por demás,
ascape bi abrá tronada
e de casa no'n ez encá.

  
«Airera, vendaval;
un mallo, un gigantón;
en feredá, con espanto;
empentar, empujar (abatir);
no empara, no aguanta;
se'n be á chirar, se va (inde, dende astí) a revolver;
s'alufran, se observan;
nubles de burz, nublados de tormenta;
esbarafundio, desorden;
o mon, el monte;
ibi é quedo, está calmoso;
por demás, en vano;
e de casa no'n ez encá, y casa no tenéis (de eso) todavía».