sábado, 29 de junio de 2013

Siræsia


Columbro a istorica ilesia
feita de muro compauto
como carolinchio pauto
flamiante in locum Siræsia;

guarda d'o tiempo dismnesia
d'apretos e saquiaduras
despeitos y estandarturas
de mainates conzieters,

fuera d'os piedrapiquers
que la atrazón sin chunturas.


«Siræsia, Siresa (Ziresa, Ciresa); columbro, vislumbro; ilesia, iglesia; feita, construida; compauto, compacto; carolinchio, carolingio; pauto, pacto; flamiante, radiante; in locum Siræsia, expresión latina que significa en la población de Siresa; dismnesia, debilidad de la memoria; apretos, aprietos; saquiaduras, saqueos; despeitos, despechos; estandarturas, extravagancias; mainates, magnates; conzieters, caprichosos; fuera de, salvo; piedrapiquers, picapedreros; atrazón, construyeron; chunturas, junturas».


«Ista composizión poetica se clama “dezima espinela” ye compuesta por zinco pareaus de arte menor (octosilabos) que s’atrazan como lo se fazié Bizén Espinel en o sieglo XVI. En o diya de San Pietro, 29 de chunio, patrón de Ziresa, ye adedicada a toz os chóbens d’o lugar que s’han apuntau a la asoziazión La Borda, a muitos ne conoxco dende chicotons e a otris los beigo crexer agora».



«O biello cartulario d'a ilesia de San Pietro de Ziresa, d'o cualo i quedan reús en a seo de Uesca en un solo cuadernet d'o sieglo XII transcrito por Antón Durán Gudiol, canonche archibero d'ista seo, cuaterna asabelas formas d'o nombre de Ziresa: "Syrasie, Sirasia, Siræsia, Ciresia, Siresia, Syresia, Syresie, Siresa". Antón Ubieto Arteta dize que todas istas son anteriors a la añada 1000, dimpués amanexen "Siressa" (1050) y "Ciresa" (1093). En "Los esponsales de la Reina Petronila y la creación de la Corona de Aragón" se cuaterna en o documento 2 (p. 91-92) "Tamen retineo mihi regalem dominium super omnes ecclesias regni mei...; super Sanctum Petrum de Ciresa cum suis pertinentiis;... A boz Ciresa (Ziresa seguntes a grafía de 1987) pertoca y remane en a fabla chesa autual. O cantar epico "La Chanson de Roland" siñala en os bersos lumero 583, 719 e 2939 "Porz de Sizer" (¿Puertos de Ziresa?). Cale pues parar firme ficazio en iste cabo. Guy de Bédécarrats fa zeprén en a toponimia de bena indoeuropeya. Pepe Lera bi enfila á preset o suyo sono: "Tzi-erre-esi-a" en do “Tzi” ye un prefixo/sufixo latinizau por os monches de San Pietro como ‘S’ ‘Ç’ u ‘C’, “esi-a” sinifica a chiqueta bal y “erre” artica. A chiqueta bal en do bi ha articas. Carlomagno establió a trabiés d'o conte franco Aureolus o monesterio de San Pietro, entre as añadas 809 y 814, dimpués de sofrir a baralla de 778 en os puertos de ‘Sizer u Ciria’». "De Lescún a Ciresa" Bédécarrats-Lera. Grupo d'Estudios de la Fabla Chesa. 1998.
   

No hay comentarios:

Publicar un comentario